วิธีปฏิบัตินี่ก็ไม่มีอะไรบรรดาท่านพุทธบริษัท ถ้าเราเป็นคนชนะใจแล้วมันก็ไม่ยากเหมือนกัน ทั้งนี้เพราะอะไร ก็เพราะว่าเรา ที่ไม่สามารถเห็นผีเห็นเทวดาได้ก็เพราะว่าเราเป็นคนแพ้ใจหรือว่าใจของเรามันเป็นผู้แพ้นิวรณ์นี่บรรดาท่านพุทธบริษัท มันจึงไม่เห็น เมื่อนิวรณ์มันมีสภาพเหมือนโคลนที่สกปรกมาก ใจมีสภาพเหมือนแก้วใส เมื่อมีโคลนตนเข้าไปแปดเปื้อน เราก็ไม่สามารถเอาแก้วใสมาทำแว่นตาส่องเห็นทางได้ฉันใด อารมณ์ใจของเราก็เหมือนกัน ถ้าหากว่าอารมณ์ใจของเรายังคบนิวรณ์ห้าประการอย่างใดอย่างหนึ่งอยู่ เราก็ไม่สามารถติดตามคำสั่งสอนขององค์สมเด็จพระบรมครูได้ นี่ความจริงมันเป็นอย่างนี้บรรดาท่านพุทธบริษัททั้งหลาย นี่เป็นเรื่องของความจริง
หากว่าบรรดาท่านพุทธบริษัทชายหญิงชนะนิวรณ์ห้าประการได้เมื่อไร เรื่องผีเรื่องเทวดา เรื่องนรกสวรรค์ หรือพรหมโลก หรือว่าคำสั่งสอนขององค์สมเด็จพระทรงธรรม์บรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้า ก็ไม่ใช่ของแปลกสำหรับบรรดาท่านพุทธบริษัท หลวงพ่อปานท่านมีความฉลาด มักจะสอนแบบคุย ๆ กันธรรมดา ๆ ซึ่งบรรดาลูกศิษย์ลูกหาไม่มีเวลาเครียด เมื่ออาการเครียดไม่มีก็ตั้งใจรับฟังด้วยดี นี่จัดว่าเป็นความฉลาดของพระในสมัยนั้น ซึ่งเป็นคณาจารย์ใหญ่องค์หนึ่ง อาตมาจะไม่พูดว่าโด่งดังมากกว่าองค์อื่น เวลานั้นพระคณาจารย์ที่มีสมรรถภาพ คือ มีความสามารถดี มีชื่อเสียง เป็นที่เคารพของประชาชนมีมากท่านด้วยกัน ไม่ใช่มีแต่หลวงพ่อปานองค์เดียว แต่ทว่าพระสมัยนั้นรู้สึกว่าท่านมีความดีเป็นกรณีพิเศษ ถึงแม้ว่าท่านจะดีเพียงใดก็ตามทีท่านไม่เคยอวดดีหรือว่าเบ่งดี มีแต่เพียงว่า เมื่อเห็นใครเขาทำดีท่านก็พาลูกศิษย์ไปหาให้เรียนต่อขอความรู้ที่เป็นเกร็ดความรู้ หรือว่าความรู้ที่เป็นหลัก ที่ท่านไม่สามารถจะสอนให้เข้าถึงจุดละเอียดคือจุดหมายปลายทางได้ ต่างคนต่างส่งลูกศิษย์ไป สวนกันไปสวนกันมา แต่ละองค์ก็ถือว่าตัวไม่ดีเท่าองค์อื่น เป็นอันว่า เวลานั้นหาพระอวดดีไม่ได้ มีแต่พระอวดเลว
นี่ความไม่ประมาทในชีวิตของหลวงพ่อปานนะ บรรดาท่านพุทธบริษัท ที่ท่านทำทุกอย่างนั่นมันเป็นมหากุศล เพราะการทำบุญที่เป็นส่วนสาธารณชน เช่น เอาข้าวสารไปแจกแก่คนจน เอาอาหารไปแจก เอาเสื้อผ้าไปแจก นี่มันเป็นส่วนสาธารณะ ถ้าเราจะเปรียบกับการให้ประเภทนี้ก็มีความดีคล้ายกับถวายสังฆทาน แต่ทว่าอย่าตีราคาให้เสมอเลยบรรดาท่านพุทธบริษัท เพราะสังฆทานเป็นทานที่หมายเอาพระพุทธเจ้าเป็นประธาน มีพระอริยสงฆ์เป็นแนวรับ นี่การที่เราให้กับคน บางทีคนที่รับก็เป็นคนมีศีลไม่บริสุทธิ์ อานิสงส์ก็น้อยไปหน่อย แต่ถึงจะน้อยประการใดก็ตามที บุญบารมีประเภทนี้ก็สามารถจะส่งผลให้เราเข้าถึงอมตมหาปรินิพพานได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ถ้าเราตายไปในชาติปัจจุบัน ทางที่เราจะพึงไปได้ก็คือ สวรรค์ชั้นดาวดึงสเทวโลก ตัวอย่างท่านอังกุระเทพบุตรให้ทานแก่คนภายนอกพระพุทธศาสนา เพราะว่าเวลานั้นพระพุทธศาสนาไม่มี ให้ทานอย่างนี้เป็นกาลนาน ปรากฏว่าตายจากมนุษย์แล้วไปเกิดเป็นเทวดาบนสวรรค์ชั้นดาวดึงสเทวโลก แต่ว่าสภาพร่างกายผ่องใสไม่พอ มีศักดาไม่พอเสมอด้วยเทวดาทั้งหลาย แต่ทว่าบรรดาท่านพุทธบริษัท ขึ้นชื่อว่าเป็นเทวดาแล้วถึงแม้จะเป็นเทวดาท้ายแถวก็ยังดีกว่าคนต้นแถว เพราะไม่มีแก่ ไม่มีหิวไม่มีกระหาย ไม่มีความหนาว ไม่มีความร้อน ไม่มีการป่วยไข้ไม่สบาย จะมีก็เพียงแต่ว่า เกิดเป็นเทวดาแล้วก็ตายจากการเป็นเทวดาเท่านั้น ฉะนั้นอาตมาจึงถือว่าการบำเพ็ญกุศลทานแก่คนภายนอกพระพุทธศาสนาหรือว่าคนในเขตพระพุทธศาสนาแต่ว่าไม่มีความเคารพในพระพุทธศาสนา การบำเพ็ญกุศลด้วยมีผลน้อย แต่ทว่าเราทำบ่อย ๆ มันก็มากเหมือนกัน ฉะนั้นการเกื้อกูลกันซึ่งกันและกัน บรรดาท่านพุทธบริษัททุกท่านมันเป็นปัจจัยให้เกิดความสุข ทั้งในชาติปัจจุบันและสัมปรายภพ และในชาตินี้เราก็มีคนรักมาก คนผู้ให้ย่อมเป็นที่รักของคนผู้รับ ถ้าเรามีคนรักมากเพียงใด เราก็มีความสบายใจเพียงนั้น ทั้งนี้เพราะอะไร เพราะว่าการไปทางไหนก็มีแต่คนไหว้คนเคารพ มีแต่คนชอบคนรัก อันตรายมันก็ไม่มี การเดินทางไปไหนจะตกรถตกเรือ จะหิวตายในระหว่างทาง จะไม่มีสำหรับคนประเภทนี้
นี่แหละบรรดาท่านพุทธบริษัท ถึงแม้ว่าความดีประเภทนี้จะเป็นความดีประเภทเล็ก ๆ จัดว่าเป็นบุญเด็ก ๆ ก็ควรจะรับฟังเข้าไว้ เอาละบรรดาท่านพุทธบริษัททั้งหลาย ตอนนี้พูดถึงเรื่องหลวงพ่อปานยังไม่ได้ เพราะมองดูเทปที่บันทึกมันใกล้จะหมดลงไปเต็มที เกรงว่าถ้าพูดต่อไปแล้วเรื่องรายังไม่ทันจะเข้าที่ เทปหมด ก็จะสร้างความรำคาญใจแก่บรรดาท่านพุทธบริษัท ฉะนั้นนับจากนี้ไปจะพักคอสักหน่อยจะได้กลับหน้าเทป ในระหว่างที่กลับหน้าเทปนี่ก็ขอบรรดาท่านพุทธบริษัทฟังดนตรีเพื่อเป็นการคั่นเวลาสักเล็กน้อยก็แล้วกัน