สมัยนั้นเรือยนต์กลไฟมันก็ยังไม่ค่อยจะมีบรรดาท่านพุทธบริษัท ว่ากันถึงเรือยนต์ รถยนต์ไม่ต้องพูดถึงกันในต่างจังหวัดและก็ในชนบทอย่างนั้น ไม่ต้องหารถยนต์กันเพราะว่าทางรถมันมีน้อย วิ่งในระยะสั้น ๆ และก็เรือยนต์สมัยนั้นก็หายาก หลวงพ่อปานเวลาไปไหนก็ใช้เรือสัมปันนี มีเก็ง ทาสีขาวทั้งลำ มีคนแจวหัวแจวท้าย คนแจวเรือของท่านก็แจวประเภทถึงก็ช่างไม่ถึงก็ช่าง ไปแบบสบาย ๆ แต่ว่าในขณะนั้น หลวงพ่อปานมีอาการใกล้ปางตาย ทุกคนก็พากันนำหลวงพ่อปานกลับวัด เพราะว่าท่านขอร้องให้ทุกคนพาท่านกลับวัด เมื่อเรือเคลื่อนมาจากจังหวัดสุพรรณบุรี บรรดาท่านพุทธบริษัท แม้จะรีบประการใดก็ดี ถ้าจะถึงอำเภอบางปลาม้าคือประตูน้ำบางยี่หน ก็ต้องใช้เวลาไม่น้อยกว่า ๖ ชั่วโมง นี่อย่างรีบ แล้วประตูน้ำในสมัยนั้นกว่าจะเปิดให้แต่ะคราว วันหนึ่งเปิดสามครั้งเท่านั้น ถ้ามาไม่ทันเวลาเขาเปิดตามปกติ เขาก็จะยังไม่เปิดให้ ต้องจอดเรือคอยอยู่ก่อน อากาศหรือก็แสนร้อน อาการทางร่างกายของท่าน ถ้าเป็นเราก็คงกระสับกระส่ายมาก แต่ทว่าหลวงพ่อปานท่านมีอาการปกติ นอนเฉย คุมสติสัมปชัญญะได้ดีมาก เข้าใจว่าอาการของท่านหนักมาก ท่านจึงบอกให้คนเรือแวะเข้าไปที่วัดบางซ้ายใน
เวลานั้นท่านสมภารยวงกำลังเป็นเจ้าอาวาส อายุเห็นจะเป็นรุ่นราวคราวเดียวกัน จะแก่อ่อนกว่ากันก็ไม่มากนัก ครั้นขึ้นไปก็อาศัยศาลาน้ำนอนอยู่ อาการของท่านเพียบหนัก ทุกคนในที่นั้นแจ้งว่าหลวงพ่อปานสลบไป แต่ตามความรู้สึกของอาตมว่าไม่สลบ คำว่าสลบนี้อาตมาไม่เข้าใจเหมือนกันแต่ว่าอาการแบบนั้นเหมือนกับตาย เป็นอาการที่จิตเคลื่อนออกจากกายของท่าน เวลาที่ท่านคุยให้ฟังก็มีสภาพแบบนั้นนะบรรดาท่านพุทธบริษัท ขณะที่ท่านคุยให้ฟังท่านก็บอกว่า ฉันไม่ได้สลบ จิตวิญญาณมันออกจากร่างฉัน จิตที่ออกจากร่างมีสภาพเป็นกาย เดินออกไปในอากาศ เดินออกไปได้พักหนึ่ง ไกลแสนไกล ในขณะนั้นใกล้จะถึงจุดหมายปลายทาง เพราะเห็นสภาพของอาคารลิบ ๆ อยู่ข้างหน้า แพรวพราวเป็นระยิบระยับเป็นสง่าสวยสดงดงามมาก ท่านก็ตั้งใจไปสู่อาคารหลังนั้น แต่มันยังไกลอยู่ เวลากาลของสาวกขององค์สมเด็จพระบรมครูยังไม่ถึงคาดบรรดาท่านพุทธบริษัท ปรากฏว่าขณะนั้นเสียงเรียกขึ้นว่า
ท่านปาน ท่านปาน หยุดก่อน หลวงพ่อปานบอกว่าเวลานั้นท่านจึงหันหน้ามาดู เห็นองค์สมเด็จพระบรมครูยืนงามสง่ามีรัศมีกายแผ่สร้านออกมาทั้งหกสี เราก็เรียกกันว่าพระพุทธเจ้า พระพุทธองค์กล่าวว่า คุณปาน คุณยังไปไม่ได้ ภาระใหญ่ของคุณยังมีมาก วัดวาอารามคุณยังสร้างไม่เสร็จและกิจอื่นที่คุณต้องทำยังมีอยู่ จงกลับไปปฏิบัติงานให้เสร็จสิ้นเสียก่อนจึงจะไปได้ สถานที่อันนี้ไซร้ไม่เป็นไร เธอมีโอกาสจะมีอยู่ได้แน่นอน พอสิ้นเสียงขององค์สมเด็จพระชินวร ปรากฏว่า จิตวิญญาณเข้าร่างพอดี หลวงพ่อปานก็ลืมตาขึ้น ทุกคนก็ดีใจ
ขณะที่หลวงพ่อปานเล่าให้ฟัง ก็มีท่นาผู้ใหญ่คนอาวุโสท่านหนึ่งนั่งอยู่ใกล้ ๆ ท่านไปกับหลวงพ่อปานด้วย ท่านบอกว่าเวลานั้นหลวงพ่อปานสลบไปประมาณ ๖ - ๗ ชั่วโมง คนทุกคนพากันร้องไห้เสียดายหลวงพ่อปาน คิดว่าเวลานี้หลวงพ่อปานมรณภาพเสียแล้ว ชื่อว่าเราเสียกำลังใจที่เป็นแก้ว กล่าวคือ ตู้พระธรรมที่สำคัญ เพราะว่าบุคคลที่จะสงเคราะห์บรรดาประชาชนทั้งหลายและภิกษุ สามเณรในสถานที่ต่าง ๆ ในการสั่งสอนธรรมะก็ดี สร้างศาลาการเปรียญ ที่อยู่ที่อาศัย อาหารการบริโภค ให้เกิดกับบรรดาภิกษุสงฆ์ทั้งหลายก็ดี ที่ทำเป็นสาธารณประโยชน์อย่างหลวงพ่อปานนี้ ไม่มีอีกแล้ว เขาเสียใจกันมาก
เอาละ บรรดาท่านพุทธบริษัท พูดมาประมาณ ๓๐ นาที คอมันก็ไม่ค่อยดี ขอพักเสียงสักหน่อยในขณะนี้ก็ขอบรรดาท่านพุทธบริษัททั้งหลาย โปรดฟังเพลงมอญต่อไป เพื่อเป็นการพักเสียงอาตมาสักครู่หนึ่ง
ท่านสาธุชนพุทธบริษัททั้งหลาย เสียงเพลงที่ได้จบไป เป็นเพลงคั่นเสียงคอ ทั้งนี้ก็เพราะว่าคอไม่ดี มาคุยกันเรื่องหลวงพ่อปานมรณภาพเพราะว่าถูกอันตราย ก็พอดีเสียงของคนพูดนี่ก็จะมีสภาพแบบเดียวกัน และเวลานี้ก็มีอายุไล่เลี่ยกันกับหลวงพ่อปานขณะมรณภาพ หลวงพ่อปานมรณภาพเมื่ออายุ ๖๔ ปี เวลานี้อาตมาก็ใกล้เข้าไปเต็มทีแล้วบรรดาท่านพุทธบริษัท ( ขณะบันทึกเสียงนี้เป็นเดือนสิงหาคม พ.ศ. ๒๕๑๘ ) มรณภัยคืบคลานเข้ามาเล่นงานอาตมาอยู่ตลอดเวลา โดยเฉพาะอย่างยิ่งปี พ.ศ. ๒๕๑๘ ปีนี้ต้องใช้น้ำเกลือเกินกว่า ๒๐,๐๐๐ ซี.ซี. เป็นอันว่าชีวิตอาตมาอยู่ได้เพราะยาเท่านั้น เมื่อมาพูดถึงเวลาการมรณภาพของหลวงพ่อปานวาระแรก ก็มาคิดถึงตัวเองว่า ครูบาอาจารย์ซึ่งมีความดี มีพระคุณใหญ่เวลานี้ท่านมรณภาพไปแล้ว อาตมาเองก็กำลังจะตามไป แต่ทว่าไหน ๆ ก็ยังมีลมปราณอยู่ ก็จะขอเทิดทูนคุณงามความดีของครูด้วยชีวิต ทั้งนี้เพราะอะไร ก็เพราะว่าคำสั่งถือว่าเป็นคำสั่ง คำสอนคำแนะนำก็จำไว้ได้ทุกอย่าง สิ่งที่หลวงพ่อปานพยากรณ์ไว้นะบรรดาท่านพุทธบริษัททั้งหลาย ไม่มีอะไรผิดพลาดเลย จำมาได้ทุกอย่างและก็ตรงทุกอย่าง
ฉะนั้น หลวงพ่อปานมีคุณความดีแก่บรรดาประชาชนทั้งหลายไม่จำกัดชั้นวรรณะ ไม่จำกัดหมู่บุคคลซึ่งเป็นความดีเหลือล้นที่อาตมาจะติดตามได้ ท่านก็ยังเป็นพระที่ประสบเคราะห์กรรมร้ายคือถูกบังฟัน สำหรับอาตมานี้นั้นซึ่งมีบุญวาสนาบารมีไม่เทียบเคียงหลวงพ่อปานได้ แล้วเหตุร้ายเหล่านี้จะไม่มีแก่อาตมาหรือ นี่อาตมาคิดเสมอบรรดาท่านพุทธบริษัท คิดเสมอว่าเหตุร้ายมันต้องมี แต่ถือว่าเป็นกฎของกรรม เราสร้างความดีมา ความดีก็สนองให้ได้ดี ถ้าเราทำความชั่ว ความชั่วก็สนองให้เดือดร้อน แต่เวลานี้อาตมาเป็นคนใจด้านเสียแล้ว บรรดาท่านพุทธบริษัท ขึ้นชื่อว่าทุกข์ภัยใด ๆ ไม่มีความรู้สึก ถือว่ามันเป็นกฎธรรมดา เมื่อความเกิดมีขึ้น ความแก่มันก็ตามมา ความพลัดพรากจากของรักของชอบใจมันก็ตามมา และความตายในที่สุดมันก็ตามมาทีหลัง การที่เราจะตักน้ำไปรดหัวตอให้มันซึมเข้าไปข้างในย่อมเป็นไปไม่ได้ฉันใด เราจะทำบุญทำกุศลประการใดก็ดีที่จะลบล้างความชั่วเดิมของเรานี้มันย่อมเป็นไปไม่ได้ฉันนั้น ฉะนั้นถ้าหากว่ากรรมอันใดที่จะมาย่ำยีด้วยเหตุใดก็ตาม อาตมาก็นึกเสมอว่า นั่นมันเป็นอกุศลกรรมเดิมันให้ผล ที่เราเป็นคนไม่ดีสร้างความชั่วเข้าไว้ เหตุร้ายมันจึงได้สนองแบบนี้ ที่พูดแบบนี้ไม่ได้หมายความว่าใครเขากลั่นแกล้งนะ ไม่ใช่อย่างนั้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งที่ต้องให้น้ำเกลือเกินกว่า ๒๐,๐๐๐ ซี.ซี. ก็ได้แก่โรคภัยไข้เจ็บมารบกวน กรรมอันนี้อาตมาทราบว่าเป็นโทษของปาณาติบาต ฉะนั้นขอบรรดาท่านพุทธบริษัทที่มีความเคารพในพระพุทธเจ้า และมีความไม่ประมาทในชีวิต จงอย่าคิดทำลายทำร้ายร่างกายบุคคลและสัตว์ กรรมที่เป็นอกุศลจะสนองผลให้ได้รับความเดือดร้อนอย่างอาตมา แต่เวลานี้อาตมาปล่อยให้กายมันเดือดร้อนเท่านั้น ใจไม่ยอมด้วยแล้ว เพราะใจมันด้านเสียเต็มที จำคำว่า พุทโธ ธัมโม สังโฆ ที่หลวงพ่อปานผู้ทรงความดีท่านสอนไว้ เวลานี้จำได้ขึ้นใจแล้วบรรดาท่านพุทธบริษัท เพราะว่าคุณความดีขององค์สมเด็จพระทรงสวัสดิโสภาค ทำให้ใจสบาย
